ചരക്കുകളും സേവനങ്ങളും കടന്നുപോകുന്ന ഓരോ മൂല്യവർദ്ധനയ്ക്കും നികുതി ചുമത്തുന്ന ഒരു മൾട്ടി-സ്റ്റേജ് പരോക്ഷ നികുതി സംവിധാനമാണ് ജിഎസ്ടി. മറ്റൊരു വിധത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ, അസംസ്കൃത വസ്തുക്കളുടെ വാങ്ങൽ, നിർമ്മാണം അല്ലെങ്കിൽ ഉൽപ്പാദനം, വെയർഹൗസിംഗ് ഫിനിഷ്ഡ് ഗുഡ്സ്, ഉൽപ്പന്നം മൊത്തക്കച്ചവടക്കാരന് വിൽക്കൽ, ചില്ലറ വ്യാപാരിക്ക് വിൽക്കൽ, ഉപഭോക്താവിന് അവസാന വിൽപന എന്നിങ്ങനെ ഓരോ പോയിന്റ് ഓഫ് സെയിൽസിലും നികുതി ബാധകമാണ്.
ചരക്ക് സേവന നികുതി GST ഇന്ന് ഒരു യാഥാർത്ഥ്യമാണ്, ജി.എസ്.ടി ഇന്ത്യൻ നികുതി സമ്പ്രദായത്തെ അതിന്റെ സവിശേഷമായ പ്രത്യയശാസ്ത്രമായ 'ഒരു രാഷ്ട്രം, ഒരു നികുതി' യുടെ കീഴിൽ കൊണ്ടുവന്നു.
ജിഎസ്ടിയുടെ വരവ് കാരണം മൂല്യവർധിത നികുതി (VAT), സേവന നികുതി (Service Tax), എക്സൈസ് തീരുവ (Excise duty) എന്നിവയുൾപ്പെടെ ഇന്ത്യയിലെ എല്ലാ പരോക്ഷ നികുതികളും കിഴടക്കപ്പെട്ടു, അങ്ങനെ ഒരു കാസ്കേഡിംഗ് പ്രഭാവം സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടു.
ജിഎസ്ടി രജിസ്ട്രേഷൻ നിർബന്ധമായി ചെയ്യേണ്ട വിവിധ തരത്തിലുള്ള ബിസിനസ്സുകൾ ഉണ്ട്. 40 ലക്ഷത്തിൽ കൂടുതൽ വാർഷിക വിറ്റുവരവുള്ള ബിസിനസ്സ് നികുതി വിധേയമായ സ്ഥാപനമായി രജിസ്റ്റർ ചെയ്യേണ്ടതുണ്ട്. വടക്ക് കിഴക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഈ പരിധി 10 ലക്ഷം രൂപയാണ്. ഈ രജിസ്ട്രേഷൻ പ്രക്രിയയെ GST രജിസ്ട്രേഷൻ എന്ന് വിളിക്കുന്നു. രജിസ്റ്റർ ചെയ്യാതെ ബിസിനസ്സ് തുടരുന്നത് കഠിനമായ പിഴകൾ ബാധകമായ കാര്യമാണ്.
ജിഎസ്ടിയിൽ മൂന്ന് ഘടകങ്ങളാണുള്ളത് IGST, CGST, SGST. ചരക്കുകളുടെയോ സേവനത്തിന്റെയോ വിൽപ്പന രണ്ട് സംസ്ഥാനങ്ങൾക്കിടയിലോ അന്തർ സംസ്ഥാനങ്ങൾക്കിടയിലോ ആണെങ്കിൽ ഇന്റഗ്രേറ്റഡ് ജിഎസ്ടി (IGST) ബാധകമാണ്. വിൽപന ഒരു സംസ്ഥാനത്തിനകത്ത് ആണെങ്കിൽ സെൻട്രൽ ജിഎസ്ടി (CGST) അല്ലെങ്കിൽ സ്റ്റേറ്റ് ജിഎസ്ടി (SGST) എന്നിവ ബാധകമാണ്.